treść prezentacji:
Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna
w m. st. Warszawie
ul. Kochanowskiego 21,
Oddział Promocji Zdrowia,
ul. Cyrulików 35;
tel. 22/311-80-07÷08;
e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl
SZCZEPIENIA OCHRONNE
Szczepionka
biologiczny preparat odpornościowy, zawierający określony
antygen bądź antygeny.
Szczepienia są obecnie najskuteczniejszym narzędziem zwalczania
chorób zakaźnych.
Dzięki szczepieniu nabywamy odporność bez
przebycia danej choroby zakaźnej.
Po co szczepimy?
Szczepienia, pozwalają nam uniknąć
chorób zakaźnych , które niosą ryzyko
ciężkiego przebiegu, wystąpienia
poważnych powikłań a nawet zgonu.
Mechanizm działania
Szczepionka wywołuje sztuczną
odporność czynną, podobną do
naturalnej, którą uzyskuje się po
przebytej chorobie.
W wyniku podania szczepionki, układ
immunologiczny wytwarza przeciwciała tak,
jak w przypadku zakażenia (pomimo braku
objawów chorobowych). Dzieje się tak,
ponieważ szczepionki są tworzone na bazie
osłabionych (atenuowanych1) żywych
drobnoustrojów bądź nieżywych bakterii.
1Atenuowane- niezdolne do wywołania choroby
Pierwotna odpowiedź poszczepienna- w wyniku podania
szczepionki, komórki układu immunologicznego wytwarzają swoiste
przeciwciała przeciw antygenom podanym w preparacie
Wtórna odpowiedź poszczepienna- w wyniku podania
szczepionki, powstają komórki pamięci immunologicznej, co
przyczynia się do długiej ochrony, przy ponownym zetknięciu z
antygenem komórki te wywołują wtórną odpowiedź, która jest
równoznaczna
z szybszym powstaniem przeciwciał
Główny składnik szczepionki:
Substancją czynną w szczepionce jest antygen lub więcej
antygenów, w postaci:
Żywych lub zabitych drobnoustrojów
Oczyszczonych fragmentów komórek drobnoustrojów
Produktów metabolizmu bakterii
Antygenów rekombinowanych
Pozostałe składniki szczepionek:
Substancje pomocnicze
Środki konserwujące
Adiuwanty
Śladowe ilości substancji-pozostałości
z produkcji szczepionki
Rodzaje szczepionek:
• Szczepionki żywe
• Szczepionki zabite
• Szczepionki rekombinowane
(antygeny uzyskane metodami inżynierii genetycznej)
• Toksoidy/anatoksyny
( zawierają produkty metabolizmu komórek bakteryjnych)
• Szczepionki podjednostkowe
(zawierają fragmenty drobnoustrojów)
Program szczepień ochronnych
PSO jest co roku aktualizowany, przez Pediatryczny Zespół Ekspertów
ds. Programu Szczepień Ochronnych przy Ministrze Zdrowia oraz Radę
Sanitarno- Epidemiologiczną działającą przy Głównym Inspektorze
Sanitarnym.
Kalendarz szczepień obejmuje szczepienia obowiązkowe (bezpłatne)
i zalecane (płatne), ustala terminy oraz odstępy czasowe, dawki i sposoby
podawania szczepionek.
Odsetek zaszczepionych osób zgodnie
z PSO w Polsce osiąga ok. 95% populacji.
PSO na 2017 r. jest opublikowany
w Komunikacie Głównego
Inspektora Sanitarnego z dnia 4 stycznia 2017 r.
Szczepienie obowiązkowe
Szczepienie, któremu musi się poddać każdy obywatel. Choroby na które szczepienia są obowiązkowe:
- Gruźlica
- Błonica
- Tężec
- Krztusiec
- Poliomyelitis
- Wirusowe zapalenie wątroby typu B
- Haemophilus influenzae typu b
- Odra
- Świnka
- Różyczka
Szczepienie zalecane
Szczepienie zawarte w Programie
Szczepień Ochronnych,
z uwzględnieniem grup szczególnie
narażonych na zachorowanie
Zakażenia rotawirusowe
Inwazyjne zakażenia wywołane Streptococcus pneumoniae
Inwazyjne zakażenia wywołane Neisseria meningitidis
Ospa wietrzna
Grypa
Kleszczowe zapalenie mózgu
Inne w zależności od określenia grupy ryzyka (np. wścieklizna, WZW
typu A)
Niepożądane odczyny poszczepienne
Zaburzenie stanu zdrowia, występujące w okresie 4
tygodni po podaniu szczepionki.
Każde zaburzenie stanu zdrowia mogące mieć związek ze
szczepieniem podlega zgłoszeniu przez lekarza do
nadzoru jako podejrzenie NOP.
Najczęstsze odczyny poszczepienne
- Ból w miejscu wkłucia
- Zaczerwienienie
- Gorączka
- Niepokój dziecka
Kto może się zaszczepić?
Zaszczepić się może osoba zdrowa-
o braku przeciwskazań do zaszczepienia
decyduje lekarz. Kwalifikację pacjenta do
szczepienia wykonuje każdorazowo lekarz
podstawowej opieki zdrowotnej.
Eradykacja
Dzięki szczepieniom ochronnym
wykorzeniono ospę prawdziwą Dzięki szczepieniom zbliżamy się do wykorzenienia
poliomyelitis (Choroby Heinego Medina), odry i różyczki wrodzonej.
Polska od 2002 r. znajduje się w regionie oficjalnie
wolnym od poliomyelitis. W naszym kraju ostatni
przypadek choroby odnotowano w 1984 r.
Za pomocą szczepień znaczenie ograniczono
ryzyko występowania błonicy oraz WZW typu B
Co jeszcze zawdzięczamy szczepieniom?
Ostatnie zachorowanie w Polsce na tężec noworodków
w 1998 r.
Ostatni przypadek błonicy w 2000 r.
Spadek zapadalności na tężec, odrę i świnkę
Kontrola bezpieczeństwa szczepionek
Szczepionki podlegają badaniom laboratoryjnym
już na etapie produkcji oraz badaniom klinicznym
na ludziach. Proces ten trwa wiele lat.
Badania laboratoryjne na zwierzętach
Kilkuetapowe badania kliniczne
Szczepionka jako produkt biologiczny podlega bardziej
rygorystycznym badaniom niż inne leki
Kontrolą bezpieczeństwa szczepionek zajmuje się Laboratorium
Zakładu Badania Surowic i Szczepionek NIZP-PZH
Kontrola serii szczepionek dostępnych na rynku przez Inspekcje
Farmaceutyczną pod kątem właściwych warunków transportu
i przechowywania
Monitorowanie Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych
Ważne!
Szczepienia ratują życie
Niezaszczepione dziecko jest bardziej narażone na
przebycie choroby zakaźnej i powikłania związane z nią
niż dziecko zaszczepione
Niezaszczepione dziecko jest zagrożeniem dla dziecka,
które ze względu na stan zdrowia nie mogło być
zaszczepione
Szczepienia są tańsze niż leczenie powikłań
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
Opracowanie: Katarzyna Pawłowska